Teatr Telewizji TVP

Z dreszczem emocji

Przez lata najważniejszym wydarzeniem czwartkowych wieczorów w wielu domach było oglądanie „kobry” – jak powszechnie nazywano kryminalne spektakle prezentowane w Teatrze Telewizji.

Teatr Sensacji i Fantastyki Kobra (1958-). Pomysłodawcą cyklu była Illa Genachow, zaś autorem czołówki z wijącym się wężem – Eryk Lipiński. Pierwsze spektakle kryminalne, to wyemitowane w 1956 r. „Zatrute litery” w reżyserii Adama Hanuszkiewicza i „Było dziesięciu murzynków" w reżyserii Józefa Słotwińskiego (reżyser zyskał później przydomek polskiego Hitchcocka). Pierwszym zarejestrowanym spektaklem kryminalnym (wrzesień 1961) był „Gasnący płomień” zrealizowany przez Andrzeja Łapickiego, wg opowiadania Patricka Hamiltona, z udziałem Zofii Mrozowskiej, Andrzeja Łapickiego, Stanisława Jasiukiewicza.

Później, obok widowisk kryminalnych, zaczęły pojawiać się spektakle sensacyjne poprzedzone czołówką z pająkiem. W 1963 r., w ramach tego samego cyklu, powołano odrębną Scenę „Sfinks”, na której przedstawiano spektakle fantastyczne („Współczynnik wyobraźni” Zbigniewa Safjana w reż. Stanisława Wohla, „Dr Jekyll i Mr Hyde” Roberta Louisa Stevensona w reż. Jerzego Antczaka).
Przebojem cyklu była „Stawka większa niż życie" Andrzeja Zbycha, czyli Andrzeja Szypulskiego i Zbigniewa Safjana, którą nadawano w latach 1965-1967. Po zakończeniu emisji, w oparciu o scenariusze widowisk teatralnych, powstał serial.

W drugiej połowie lat 70. cykl ewoluował w kierunku filmu telewizyjnego („Osaczony” Michaela Carey’a w reż. Witolda Orzechowskiego, „Kłopoty to moja specjalność” Raymonda Chandlera i „Bracia Rico” Georgesa Simenona w reż. Marka Piwowskiego). W latach 80. widowiska sensacyjno-kryminalne ukazywały się już tylko sporadycznie.

Warto podkreślić, że spektakle cyklu cieszyły się dużą popularnością, miały ponad 90-proc. oglądalność. Widowiska realizowane były przez wybitnych polskich reżyserów, m.in.: Józefa Słotwińskiego, Jana Bratkowskiego, Jerzego Antczaka, Andrzeja Konica, Janusza Morgensterna, Jerzego Gruzę, Piotra Szulkina, Juliusza Machulskiego, z udziałem najlepszych aktorów: Zbigniewa Cybulskiego, Mariusza Dmochowskiego, Jerzego Dobrowolskiego, Krystyny Jandy, Ireny Kwiatkowskiej, Andrzeja Łapickiego, Zofii Mrozowskiej, Aleksandry Śląskiej, Stanisława Zaczyka, Romana Wilhelmiego, Piotra Fronczewskiego i wielu innych.

O walorach artystycznych Teatru Sensacji świadczy fakt, że na liście Złotej Setki Teatru TV znalazły się dwa spektakle cyklu: „Arszenik i stare koronki” i „Kłopoty to moja specjalność”. W 1992 r. powstał film dokumentalny „Pod znakiem węża, czyli wspomnienia o Teatrze Kobra”.